نسبتهای مالی با استفاده از ارقام موجود در صورتهای مالی محاسبه می شوند تا اطلاعات معنی داری درباره یک شرکت بدست آید. ارقام موجود در صورتهای مالی شامل ترازنامه، سود و زیان و صورت جریان وجه نقد به منظور تجزیه و تحلیل آماری و همچنین ارزیابی میزان نقدینگی، اهرم مالی، رشد، حاشیه ها، سودآوری، نرخ بازگشت و سایر موارد، مورد استفاده قرار می گیرند.
نسبتهای مالی در دسته های زیر طبقه بندی می شوند:
- نسبتهای نقدینگی
- نسبتهای اهرمی
- نسبتهای کارایی یا فعالیت
- نسبتهای سودآوری
- نسبتهای ارزش بازار
استفاده کنندگان و موارد استفاده نسبتهای مالی
تجزیه و تحلیل نسبتهای مالی دو هدف اصلی را دنبال می کنند.
1- ردیابی عملکرد شرکت
هر یک از نسبتهای مالی برای یک دوره مشخص محاسبه می گردد و تغییرات آن در طول زمان به منظور مشخص شدن اینکه روند عملکرد شرکت رو به رشد بوده است یا خیر ردیابی می شود. برای مثال افزایش نسبت بدهی ممکن است نشان دهنده تحمل بدهی زیاد باشد و سرانجام به نکول تعهدات شرکت منجر شود.
2- مقایسه عملکرد شرکت
نسبتهای مالی یک شرکت با دیگر رقبای اصلی او در بازار مقایسه می شود تا مشخص شود شرکت از میانگین صنعت بهتر یا ضعیف تر عمل کرده است. برای مثال، مقایسه بازده دارایی شرکتهای مختلف به تحلیلگر یا سرمایه گذار کمک می کند تا تشخیص دهد کدام شرکت از داراییهای خود بیشترین بهره وری را داشته است.
استفاده کنندگان صورتهای مالی شامل استفاده کنندگان برون سازمانی و درون سازمانی می باشند.
- استفاده کنندگان برون سازمانی: این دسته شامل تحلیلگران مالی، سرمایه گذاران خرد، اعتبار دهندگان، رقبا، مقامات مالیاتی، مقامات قانونی، و علاقمندان به یک صنعت می باشد.
- استفاده کنندگان درون سازمانی: این دسته شامل تیم مدیریت، کارمندان و مالکان می باشد.
نسبتهای نقدینگی
نسبتهای نقدینگی، آن دسته از نسبتهای مالی هستند که توانایی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت و بلندمدت را نشان می دهند. نسبتهای نقدینگی معمول شامل موارد زیر می باشند.
1- نسبت جاری، توانایی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت را با استفاده از داراییهای جاری نشان می دهد.
بدهی جاری/دارایی جاری = نسبت جاری
2- نسبت سریع یا آنی توانایی شرکت در پرداخت بدهی های کوتاه مدت با استفاده از داراییهایی که سریع تر به وجه نقد تبدیل می شوند را نشان می دهد.
بدهی جاری/(موجودی مواد و کالا – داراییهای جاری) = نسبت سریع
3- نسبت نقدی توانایی شرکت در پرداخت بدهی ها از طریق وجه نقد و معادل وجه نقد را نشان می دهد.
بدهی جاری/وجه نقد و معادل وجه نقد = نسبت نقدی
4- نسبت جریان وجه نقد عملیاتی نشاندهنده تعداد دفعاتی است که شرکت می تواند بدهی های جاری خود را با استفاده از وجه نقد ایجاد شده در یک دوره بخصوص، پرداخت کند.
بدهی جاری/وجه نقد عملیاتی = نسبت جریان وجه نقد عملیاتی
نسبتهای اهرمی
نسبتهای اهرمی میزان سرمایه ای که از طریق بدهی تامین شده است را اندازه گیری می کنند. به عبارت دیگر نسبتهای اهرم مالی، سطح بدهی یک شرکت را اندازه گیری می کنند. نسبتهای اهرمی معمولا شامل موارد زیر هستند.
1- نسبت بدهی قسمتی از داراییهای شرکت را نشان می دهد که از طریق بدهی تامین شده است.
کل داریی/کل بدهی = نسبت بدهی
2- نسبت بدهی به سرمایه وزن کل بدهی و تعهدات مالی را با آورده سهامدان مقایسه می کند.
کل سرمایه/کل بدهی = نسبت بدهی به سرمایه
3- نسبت پوشش هزینه بهره توانایی شرکت در باز پرداخت هزینه بهره را نشان می دهد.
کل هزینه بهره/درآمد عملیاتی = نسبت پوشش هزینه بهره
4- نسبت پوشش کل بدهی توانایی شرکت را در پرداخت کل بدهی ها نشان می دهد.
کل بدهی/درآمد عملیاتی = نسبت پوشش کل بدهی
نسبتهای کارایی
نسبتهای کارایی که بعنوان نسبتهای فعالیت نیز شناخته می شود جهت اندازه گیری مطلوبیت استفاده شرکت از دارایی و منابع خود، مورد استفاده قرار می گیرد.
1- نسبت گردش دارایی ها توانایی شرکت در ایجاد فروش با استفاده از دارایی ها را اندازه گیری می کند.
کل داراییها/فروش خالص = نسبت گردش دارایی ها
2- نسبت گردش موجودی کالا نشاندهنده تعداد دفعاتی است که موجودی کالا در یک دوره معین فروخته شده و دوباره جایگزین شده است.
میانگین(پولی) موجودی کالا/بهای تمام شده کالای فروش رفته = نسبت گردش موجودی کالا
3- نسبت گردش حسابهای دریافتنی تعداد دفعاتی که حسابهای دریافتنی شرکت در یک دوره زمانی مشخص تبدیل به وجه نقد می شود را نشان می دهد.
میانگین حسابهای دریافتنی/خالص فروش نسیه = نسبت گردش حسابهای دریافتنی
4- نسبت متوسط روزهای نگهداری موجودی کالا میانگین روزهایی را نشان می دهد که شرکت، موجودی کالا را قبل از فروش به مشتری در انبار شرکت نگهداری کرده است.
نسبت گردش موجودی کالا/365 = نسبت متوسط روزهای نگهداری موجودی کالا
نسبتهای سودآوری
نسبتهای سودآوری، توانایی شرکت در ایجاد سود نسبت به میزان درآمد، دارییهای ترازنامه ای، هزینه های عملیاتی و سرمایه را اندازه گیری می کند. نسبتهای معمول سودآوری شامل موارد زیر می باشند.
1- نسبت حاشیه سود ناخالص، میزان سود شرکت از فروش خالص را نشان می دهد. به عبارتی به ما می گوید که شرکت، پس از بهای تمام شده کالای فروش رفته به چه میزان قادر به کسب سود بوده است.
فروش خالص/سود ناخالص = نسبت حاشیه سود ناخالص
2- نسبت حاشیه سود عملیاتی، درآمد عملیاتی شرکت را با فروش خالص مقایسه می کند تا کارایی عملیاتی واحد تجاری مشخص شود.
فروش خالص/درآمد عملیاتی = نسبت حاشیه سود عملیاتی
3- نسبت بازده دارایی ها میزان کارایی شرکت در استفاده از دارایی ها جهت کسب سود را نشان می دهد.
کل دارایی ها/سود خالص = نسبت بازده دارایی ها
4- نسبت بازده سرمایه نشان می دهد که شرکت در استفاده از سرمایه خود، چقدر کارا بوده است.
کل سرمایه/سود خالص = نسبت بازده سرمایه
نسبتهای ارزش بازار
نسبتهای ارزش بازار، جهت ارزیابی قیمت سهام یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرند. نسبتهای معمول ارزش بازار شامل موارد زیر هستند.
1- نسبت ارزش دفتری، میزان سرمایه متعلق به هر سهم را محاسبه می کند.
تعداد سهام در دست سهامداران/کل سرمایه = نسبت ارزش دفتری سهام
2- نسبت بازده سود نقدی میزان سود نقدی را نسبت به قیمت بازار آن سهم می سنجد.
قیمت هر سهم/سود نقدی هر سهم = نسبت بازده سود نقدی
3- نسبت سود هر سهم میزان سود به ازای هر سهم را محاسبه می کند.
تعداد سهام در دست سهامداران/سود خالص = نسبت سود هر سهم
4- نسبت قیمت به درآمد، قیمت سهام یک شرکت را با سود هر سهم آن شرکت مقایسه می کند.
سود هر سهم/قیمت سهم = نسبت قیمت به درآمد
