سوئیفت یا SWIFT که مخفف Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunications می باشد به معنی “جامعه ارتباطات مالی بین بانکی در سراسر جهان” است. این یک تعاونی جهانی متعلق به اعضاء آن است که به عنوان یک سیستم پیام رسان بزرگ، عمل می کند.

اعضا (بانک ها و سایر مؤسسات مالی) از آن برای ارسال و دریافت سریع، دقیق و ایمن اطلاعات، بخصوص دستورالعمل های انتقال پول، استفاده می کنند. اساساً، این یک مجرای پیچیده برای انتقال وجه الکترونیکی بین‌المللی (EFT) است.

آشنایی با سوئیفت

سوئیفت یک موسسه مالی یا یک سیستم بانکی نیست. سوئیفت، پول جابه جا نمی کند. در عوض، این یک سیستم پیام رسان است که انتقال پول را بین بانک های عضو و سایر مؤسسات مالی عضو، تنظیم می کند.

این اساساً یک شبکه پرداخت است که به افراد و کسب و کارها امکان می دهد تا در زمانیکه حتی مشتری یا فروشنده از بانکی متفاوت از بانک گیرنده وجه استفاده می کنند، پرداخت های الکترونیکی یا کارتی را انجام دهند. اعضا فقط یک بار هزینه پیوستن به سوئیفت را پرداخت می کنند. همچنین هر عضو با توجه به قرار گرفتن در یک طبقه بندی خاص، هزینه های پشتیبانی سالانه را پرداخت کنند.

شبکه پیام رسان SWIFT به بخش مهمی از زیرساخت مالی جهانی تبدیل شده است. تنها در سال 2021، بیش از 11000 مؤسسه جهانی عضو سوئیفت، به طور متوسط روزانه 42 میلیون پیام از طریق این شبکه ارسال کرده اند. این رقم، افزایش 11.4 درصدی نسبت به سال 2020 را نشان می دهد.

در حالیکه سوئیفت موقعیت غالب خود را در پردازش پرداخت های جهانی حفظ کرده، شروع به گسترش فعالیت در سایر حوزه ها نیز کرده است. در میان آنها می توان به داده ها و ابزارهای گزارش دهی برای هوش تجاری اشاره کرد. سوییفت قصد دارد کار خود را فراتر از پیام‌های مالی گسترش دهد و بستری برای خدمات مدیریت تراکنش نیز فراهم کند.

SWIFT چگونه کار می کند؟

سوئیفت از کدهایی برای تسهیل مبادلات پولی استفاده می کند. به هر سازمان عضو، یک کد منحصر به فرد اختصاص می دهد که دارای 8 یا 11 کاراکتر است.

این کد با هر یک از نام های زیر ساخته می شود:

کد شناسه بانک (BIC)
کد سوئیفت
شناسه سوئیفت یا کد ISO 9362

نمونه ای از کد سوئیفت

برای مثال، کد بانک ایتالیایی UniCredit Banca مستقر در میلان، UNCRITMM است.

چهار کاراکتر اول شامل کد موسسه – در اینجا کد UNCR برای بانک UniCredit می باشد
دو کاراکتر بعدی نشان دهنده کد کشور هستند – IT برای ایتالیا
دو مورد آخر، شهری هستند که بانک در آن قرار دارد – MM برای میلان

در این مثال، کد شعبه خاصی وجود ندارد. بنابراین وجوه در بانک مرکزی میلان در دسترس خواهد بود.

SWIFTNet یا شبکه سوئیفت چیست؟

برای تسهیل تراکنش ها، اعضا از یک پلتفرم پیام رسان اختصاصی به نام SWIFTNet استفاده می کنند. با توجه به نیازهای پیچیده و متنوع اعضای خود، SWIFTNet چهار سرویس پیام رسانی به شرح زیر را ارائه می دهد که هر کدام امکان پردازش یکپارچه را فراهم می کند:

1- FIN

این سرویس پیام رسانی اصلی سوئیفت است که امکان تبادل پیام ها با قالب استانداردهای سنتی MT سوئیفت را فراهم می کند. این موارد به طور گسترده توسط جامعه مالی پذیرفته شده و مورد استفاده قرار می گیرند.

2- InterAct

مانند FIN، این امکان تبادل پیام‌ها را به صورت پیام به پیام فراهم می‌کند و از تبادل فرمت‌های اختصاصی بین زیرساخت‌های بازار و مشتریانشان پشتیبانی می‌کند. InterAct انعطاف‌پذیری بیشتری از جمله ذخیره و ارسال پیام، پیام‌رسانی هم‌زمان و گزینه‌های پرس و جو و پاسخ آنی را ارائه می‌دهد. همچنین امکان تبادل انواع پیام MX را فراهم می کند که مطابق با روش استاندارد 2022 صنعت، توسعه یافته است.

3- FileAct

امکان انتقال دسته بزرگی از پیام ها مانند فایل های پرداخت انبوه، گزارش های بسیار بزرگ و داده های عملیاتی را فراهم می کند.

4- WebAccess

این به کاربران SWIFTNet اجازه می دهد تا با استفاده از فناوری ها و پروتکل های استاندارد اینترنت، به طور ایمن در وب سایت های مالی که در SWIFTNet در دسترس هستند، جستجو کنند.

مشتریان می توانند به روش های مختلف به محیط SWIFT متصل شوند:

مستقیم از طریق خطوط اجاره ای دائمی
اینترنت
سرویس ابری سوئیفت (Lite2)
مستقیماً از طریق شرکای تعیین شده آنها

SWIFT همچنین طیف وسیعی از رابط ها را ارائه می دهد که پیوندهای یکپارچه بین سیستم های داخلی کاربران و محیط SWIFT ایجاد می کند.

نمونه ای از تراکنش سوئیفت

بر خلاف پیچیدگی فناوری پرداخت SWIFT، استفاده از آن بسیار ساده است.

به عنوان مثال، فرض کنید یک مشتری در شعبه بانک آمریکا در نیویورک می خواهد برای دوستی که در شعبه بانک UniCredit Banca در ونیز ایتالیا پول بفرستد. مشتری نیویورکی می تواند با داشتن شماره حساب دوست خود و کد SWIFT منحصر به فرد بانک UniCredit Banca، شعبه ونیز، وارد شعبه بانک آمریکا شود و واریز را انجام دهد.

بانک آمریکا پیام سوئیفت انتقال پرداخت را به شعبه UniCredit Banca از طریق شبکه امن سوئیفت ارسال می کند. وقتی UniCredit پیام SWIFT را در مورد پرداخت ارسالی را دریافت می کند، پول را به حساب دوست ایتالیایی واریز می کند.

فرآیند برای کاربر به همین سادگی است.

تاریخچه مختصر سوئیفت

قبل از سوئیفت، تلکس (Telex) تنها راهی بود که می‌توانست نقل و انتقالات بین‌المللی را تایید کند. سرعت پایین، نگرانی های امنیتی مالی، و نداشتن قالب استاندارد پیام، اثربخشی آن را ضعیف کرد.

علاوه بر این، هیچ سیستم یکپارچه ای از کدها که بتواند نام بانک ها و مؤسسات مالی را داشته باشد، وجود نداشت. فرستنده‌های تلکس باید هر تراکنش را در جملاتی توصیف می‌کردند که گیرنده باید آنرا تفسیر می‌کرد. خطای انسانی، به علاوه زمان پردازش کندتر، این رویکرد را مختل کرد.

در سال 1973، 239 بانک از 15 کشور گرد هم آمدند تا با روش بهتری برای مدیریت ارتباطات پرداخت های بین المللی، همکاری کنند. بانک های مرکزی، یک شرکت تعاونی به نام “انجمن ارتباطات مالی بین بانکی جهانی (SWIFT)” تشکیل دادند که دفتر مرکزی آن در بلژیک بود.

SWIFT در سال 1977 با خدمات پیام رسانی خود، راه اندازی و جایگزین فناوری دست و پا گیر تلکس شد. این به سرعت به یک شریک قابل اعتماد جهانی برای مؤسسات در سراسر جهان تبدیل شد. SWIFT اکنون در همه قاره، بیش از 200 کشور و منطقه فعالیت می کند و به بیش از 11000 موسسه در سراسر جهان خدمات ارائه می دهد.

اجزای اصلی خدمات شامل:

یک پلت فرم پیام رسانی
یک سیستم کامپیوتری برای اعتبارسنجی و مسیریابی پیام ها
مجموعه ای از استانداردهای پیام

استانداردها به این صورت توسعه یافتند که:

الف) امکان درک مشترک داده ها را در سراسر مرزهای زبانی و سیستمی فراهم می کند.

ب) اجازه انتقال بدون درز، انتقال اتومات و همچنین دریافت و پردازش ارتباطات رد و بدل شده بین کاربران را بدهد.

سوئیفت برای چه مواردی قابل استفاده است؟

امروزه، پس از بیشتر از 40 سال از آغاز به کار آن، راه حل های مدیریت پیام و ادغام سوئیفت، از طیف گسترده ای نرم افزارها پشتیبانی می کند. آنها شامل نیازهای پیچیده پیام‌رسانی با حجم بالا برای بزرگترین مؤسسات جهان تا نیازهای کم حجم و حساس به هزینه بانک‌های کوچکتر (مانند مثال بالا) و نهادهای شرکتی می‌شوند.

محصولات و خدمات سوئیفت به اندازه خود صنعت مالی متنوع است:

طیف وسیعی از گزینه های دسترسی را ارائه می دهد
بسته های نرم افزاری مدیریت پیام را تولید می کند
تحلیل های کلان اقتصادی انجام می دهد
اتوماسیون پشتیبانی اداری را فراهم می کند
از انطباق قوانین جرایم مالی و اجرای استانداردها پشتیبانی می کند
آموزش حرفه ای ارائه می دهد
به کاربران کمک می کند تا امنیت و انعطاف پذیری خود را افزایش دهند

علاوه بر این، اتصالات SWIFT دسترسی به بسیاری از برنامه‌های کاربردی ارزشمند مانند تطبیق به هنگام دستورالعمل‌ها برای معاملات خزانه‌داری و ارز خارجی (فارکس) را فراهم می‌کند. همچنین دسترسی به زیرساخت بازار اوراق بهادار برای پردازش دستورالعمل های تسویه و پایاپای برای پرداخت ها و تراکنش های اوراق بهادار، فارکس و معاملات مشتقه گسترش می یابد.

اخیراً SWIFT داشبوردها و ابزارهای گزارش دهی را معرفی کرده است که به مشتریان امکان نظارت در زمان واقعی بر پیام ها، فعالیت ها، جریان تجارت و گزارش صادرات را می دهد. سپس کاربران می توانند این اطلاعات را بر اساس منطقه، کشور، انواع پیام و پارامترهای مرتبط فیلتر کنند.

سوئیفت حتی ابزارها و گزارش‌هایی را برای تأیید هویت مشتری (KYC)، مبارزه با پولشویی (AML) و تحریم‌ها ارائه می‌کند.

چه کسی از سوئیفت استفاده می کند؟

بنیانگذاران سوئیفت این شبکه را برای تسهیل ارتباطات در مورد خزانه و معاملات متناظر آن طراحی کردند. این سیستم آنقدر قوی است که سوئیفت توانسته به تدریج فراتر از مأموریت اصلی خود گسترش یابد. اکنون خدماتی را به بخش ها و نهادهای زیر ارائه می دهد:

بانک ها
کسب و کارهای شرکتی
مبادلات ارزی
سیستم های پایاپای
شرکت های مدیریت دارایی
بانکداران پولی (نوعی نهاد بانکی)
موسسات مالی غیر بانکی
سپرده گذاران

چرا سوئیفت سیستم غالب است؟

در حالیکه سیستم‌های پیام و برنامه‌هایی مانند Fedwire ،Ripple و Clearing House Payments Interbank System (CHIPS) تکامل یافته‌اند، سوئیفت همچنان به عنوان پیشروترین سیستم پیام‌رسان مالی در جهان، رتبه بندی می‌شود.

علت آن، احتمالاً این است که به طور منظم کدهای پیام جدیدی را برای انتقال تراکنش های مالی مختلف و افزایش قابلیت های امنیتی پلتفرم خود اضافه می کند.

SWIFT همچنین در حال گسترش محدوده خود است. اگر چه سوئیفت عمدتاً برای دستورالعمل‌های پرداخت ساده شروع شده است، اما اکنون تریلیون‌ها پیام برای اقدامات مختلف از معاملات امنیتی و خزانه‌داری گرفته تا تجارت و معاملات سیستمی ارسال می‌کند.

گزارش سوئیفت نشان می دهد که تنها 44.5 درصد از ترافیک سوئیفت هنوز برای پیام های مبتنی بر پرداخت است، در حالیکه 50.6 درصد نشان دهنده تراکنش های امنیتی است. باقی مانده ترافیک به معاملات خزانه، تجارت و سیستم اختصاص دارد.

IBAN و سوئیفت

IBAN، مخفف شماره حساب بانکی بین المللی، برای شناسایی یک حساب بانکی در سراسر مرزهای ملی است. IBAN برای نقل و انتقالات بین بانک ها و مؤسسات مالی استفاده می شود، در حالیکه سوئیفت توسط بانک ها، ارائه دهندگان خدمات، اتاق های پایاپای، اتاق تجاری شرکت ها، کارگزاران و حتی موارد دیگر استفاده می شود.

هزینه ها اساساً برای هر دو یکسان است (کارمزد انتقال بانکی، کارمزد، نرخ ارز) و گاهی اوقات برای یک تراکنش بین المللی، هر دو کد مورد نیاز هستند.

نفوذ سیاسی – تحریم های سوئیفت

سوئیفت آنقدر بزرگ است و در حال حاضر مشتریان زیادی دارد که در دنیای ژئوپلیتیک بسیار مهم شده است. به عنوان مثال، در اوایل سال 2012، اتحادیه اروپا تحریمی را علیه ایران تصویب کرد که سوئیفت را مجبور به قطع ارتباط بانک های تحریم شده ایرانی کرد.

در فوریه سال 2022، پس از حمله روسیه به اوکراین، سوئیفت، هفت بانک روسی و سه نهاد بلاروسی را از سیستم پیام‌رسانی مالی خود با رعایت دستورالعمل‌های اتحادیه اروپا قطع کرد.

اگر چه روسیه سیستم SPFS را دارد، اما این پیامدهای بدی بر شهرهای بزرگی مانند مسکو و اقدامات پوتین داشته است. در مجموع، ایالات متحده، تمام اتحادیه اروپا، کانادا و ژاپن، بانک های منتخب روسیه را به دلیل تهاجم به اوکراین از سوئیفت حذف کردند.

سوئیفت و تامین مالی دنیا

در حال حاضر واضح است که سوئیفت اصلی ترین کانال ارتباطی است که برای تبادل پول بین المللی استفاده می شود. این مبادله فقط تا زمانی که همه کشورهای عضو به طور فعال در آن مشارکت داشته باشند، بدون مشکل اجرا می شود.

وقتی تحریم‌های سوئیفت توسط دولت یک کشور اعمال می‌شود، مشکلاتی برای همه اعضا بوجود می آید. حتی اگر یک تحریم ضمانت اجرا داشته باشد، همانطور که بسیاری از کشورها با مسئله اوکراین موافقت کردند، این تحریم بیش از مجبور کردن یک کشور به یافتن راه دیگری برای انتقال پول است. این همچنین از دریافت پول کشورهایی که از کشور تحریم شده طلبکار هستند، جلوگیری می کند.

تورم بالاتر یکی از نتایج احتمالی اتکای جهانی به سوئیفت است. بدتر از آن، عدم دسترسی به صرافی های سوئیفت می تواند راه را برای روسیه و یا چین برای توسعه تبادلات خود باز کند.

در حال حاضر، چین برنامه ای را راه اندازی می کند که برگرفته از سیستم پیام رسان SWIFT است. این سیستم پرداخت بین بانکی بین‌مرزی (CIPS) نامیده می‌شود و عمدتاً یک سیستم تسویه حساب برای تراکنش‌های رنمینبی (واحد پول چین) با برخی عملکردهای ارتباطی است.

علیرغم این پیامدها، سرویس‌های پیام‌ رسان جهانی مشترک سوئیفت و زبان مشترک برای پیاده‌سازی آن‌ها، استانداردهای پذیرفته ‌شده‌ای برای پیام‌ رسانی مالی جهانی و استانداردهای داده مرجع، ایجاد کرده است.

امروزه بازیگران مالی به طور معمول پیام های الکترونیکی ساختار یافته ای مانند پرداخت ها یا تأیید معاملات را از طریق سوئیفت به یکدیگر ارسال می کنند تا فرآیندهای تجاری رایج را انجام دهند.

علاوه بر این، “گروه استانداردهای سوئیفت” با جامعه مالی همکاری می کند تا استانداردهایی تعریف کند که:

عناصر داده ای که می توانند در پیام ها گنجانده شوند قابل شناسایی باشند.
معنی و قالب آن عناصر داده، مستند شوند.
مشخص شود کدام عناصر داده اجباری هستند، کدام اختیاری هستند و کدام یک فقط برای سناریوهای تجاری خاص مورد نیاز هستند.

استانداردهای سوئیفت به قدری مورد قبول هستند که سازمان بین المللی استاندارد (ISO) آن را به عنوان “مرجع ثبت” منصوب کرده است. این نقش، یکپارچگی کدهای جهانی را برای اقلام داده رایج (به نام داده های مرجع) که توسط استانداردهای ISO تعریف شده اند، تضمین می کند. SWIFT که به عنوان یک مرجع ثبت عمل می کند، داده ها را به شکلی قابل دسترس برای جامعه کاربران خود منتشر می کند تا از آن منتفع شوند.

در مدت زمان نسبتاً کوتاهی که سوئیفت وجود داشته است، به وضوح برای امور مالی جهان، ضروری شده است. همانطور که سوئیفت به گسترش خدمات خود در سطح بین المللی ادامه می دهد، بدون شک جایگاه خود را به عنوان ستون فقرات ارتباطات مالی جهانی مستحکم خواهد کرد.

وبسایت رسمی سوئیفت، swift.com می باشد که می توانید از رویدادها و وبینارهای آنها اطلاع پیدا کنید.