طرح پونزی چیست؟
یک طرح پونزی یک برنامه سرمایه گذاری متقلبانه است. در این روش از واریزی های جمع آوری شده توسط سرمایه گذاران جدید برای بازپرداخت سرمایه گذاران قبلی استفاده می شود. سازمان‌دهندگان طرح‌های پونزی (پانزی) معمولاً قول می‌دهند پولی را که جمع‌آوری می‌کنند برای ایجاد سودهای فوق‌العاده و بدون ریسک سرمایه‌گذاری کنند.
با این حال، در معنای واقعی، کلاهبرداران واقعاً قصد سرمایه گذاری پول را ندارند. قصد آنها این است که به اولین سرمایه گذاران پول پرداخت کنند تا سایرین این طرح را باور کنند. به این ترتیب، یک طرح پونزی برای حفظ سیستم خود نیاز به جریان دائمی بودجه دارد. هنگامی که سازمان دهندگان، دیگر نمی توانند اعضای بیشتری جذب کنند یا زمانی که بخش بزرگی از سرمایه گذاران موجود، تصمیم به نقدینگی می گیرند این طرح سقوط می کند.
طرح پونزی چگونه کار می کند؟
طرح پونزی به سادگی نوعی کلاهبرداری سرمایه گذاری است که در آن به سرمایه گذاران، وعده بازده قابل توجهی داده می شود. شرکت هایی که طرح های پونزی را راه اندازی می کنند تمام توجه خود را بر جذب مشتریان جدید متمرکز می کنند. هنگامی که تازه واردان سرمایه گذاری می کنند، پول جمع آوری شده را برای پرداخت به سرمایه گذاران اولیه به عنوان “بازده” استفاده می کنند.
با این حال، یک طرح پونزی با یک طرح هرمی متفاوت است. با یک طرح پونزی، سرمایه‌گذاران به این باور می‌رسند که از سرمایه‌گذاری‌های خود بازدهی کسب می‌کنند. در مقابل، شرکت کنندگان در یک طرح هرمی می دانند که تنها راهی که می توانند سود ببرند، جذب افراد بیشتر در این طرح است. طرح های پونزی در واقع نوعی حیله های سرمایه گذاری هستند.
چگونه کلاهبرداری پونزی را تشخیص دهیم؟
اکثر طرح‌های پونزی دارای برخی ویژگی‌های مشترک هستند که در زیر به آنها اشاره می کنیم.
1. وعده بازده بالا با حداقل ریسک
در دنیای واقعی، هر سرمایه‌گذاری که انجام می‌شود درجاتی از ریسک را به همراه دارد. در واقع، سرمایه‌گذاری‌هایی که بازدهی بالایی دارند، معمولاً ریسک بیشتری نیز به همراه دارند. بنابراین، اگر شخصی سرمایه‌گذاری با بازده بالا و ریسک‌های کم را ارائه دهد، احتمالاً این معامله فقط برای او خوب خواهد بود.
2. بازده های ثابت
سرمایه گذاری ها همیشه نوسانات را تجربه می کنند. به عنوان مثال، اگر شخصی در سهام یک شرکت سرمایه گذاری کند، زمان هایی وجود دارد که قیمت سهام افزایش می یابد و در برخی مواقع کاهش می یابد. همچنین تقسیم سود نقدی شرکتها از سالی به سال دیگر یکسان نیست. بنابراین، سرمایه گذاران باید همیشه نسبت به سرمایه گذاری هایی که بدون توجه به شرایط نوسان بازار، بازده بالایی ایجاد می کنند، شک و تردید کنند.
3. سرمایه گذاری های ثبت نشده
قبل از عجله برای سرمایه گذاری در یک طرح، مهم است که تأیید کنید آیا شرکت سرمایه گذاری در یک نهاد قانونی، ثبت شده است یا خیر. اگر ثبت شده باشد، سرمایه گذار می تواند به اطلاعات مربوط به شرکت دسترسی پیدا کند تا مشخص کند که آیا قانونی است یا خیر.
4. استراتژی های مخفیانه و پیچیده
باید از سرمایه‌گذاری‌هایی که متشکل از رویه‌هایی هستند که درک آن بیش از حد پیچیده است، اجتناب کرد.
تاریخچه طرح پونزی
این طرح نام خود را از چارلز پونزی، کلاهبرداری که هزاران سرمایه گذار را در سال 1919 فریب داد، گرفته شد.
آقای پونزی قول داده بود که در عرض سه ماه 50 درصد سود به دست آمده از کوپن های پستی بین المللی را باز گرداند. در آن زمان، پست خدماتی به نام کوپن‌های پاسخ بین‌المللی ارائه می‌کرد که به فرستنده امکان می‌داد تا هزینه پست را پیش‌خرید کرده و آن را در مکاتبات خود بگنجاند. سپس گیرنده، کوپن را به اداره پست کشور خود تحول می داد و تمبر پست هوایی اولویت دار را تحویل می گرفت.
با توجه به نوسانات قیمت پست، اینکه تمبرها در یک کشور گرانتر از کشور دیگر باشند، غیرعادی نبود. پونزی فرصتی برای اجرای یک طرح پیدا کرد و تصمیم گرفت نمایندگانی را استخدام کند تا از طرف او کوپن های پاسخ بین المللی ارزان را بخرند و سپس آنها را برای او بفرستند. او کوپن ها را با تمبرهایی مبادله کرد که گران تر از کوپن های خریداری شده بود. سپس تمبرها برای کسب سود به قیمت بالاتری فروخته شد. این نوع تجارت به عنوان یک آربیتراژ شناخته می شود و غیرقانونی نیست.
با این حال، در مقطعی، چالز پونزی حریص شد. در شرکت بورس اوراق بهادار، او از مردم دعوت کرد تا در این شرکت سرمایه گذاری کنند و قول داد 50 درصد بازدهی ظرف 45 روز و 100 درصد در 90 روز آینده داشته باشند. با توجه به موفقیت او در طرح تمبر پستی، هیچ کس در نیت او شک نکرد. متأسفانه، پونزی هرگز واقعاً این پول را سرمایه گذاری نکرد. او فقط پول ها را به گردش انداخت و با آن سود برخی از سرمایه گذاران را پرداخت کرد. این طرح تا سال 1920 ادامه داشت، زمانی که شرکت بورس اوراق بهادار مورد بررسی قرار گرفت.
چگونه از خود در برابر طرح های پونزی محافظت کنیم؟
همانطور که یک سرمایه گذار در مورد شرکتی که قصد خرید سهام آن را دارد تحقیق می کند، یک فرد باید در مورد هر کسی که به او در مدیریت امور مالی کمک می کند تحقیق کند.
همانطوری که در بالا اشاره کردیم اگر یک شرکت بازدهی مطمئن، مستمر و با درصدهای بالا پرداخت می کند نبایستی طمع کنید. بلکه باید از مراجع قانونی پرس و جو کنید تا از صحت وجود شرکت و میزان سرمایه ثبتی آن مطلع شوید. با این حال باز هم نمی توانید بطور صد در صد مطمئن شوید که شرکت سرمایه پذیر نمی خواهد یک طرح پونزی را اجرا کند.
