متاورس چیست و چگونه کار می‌کند؟

متاورس (Metaverse) اصطلاحی است که از ترکیب دو واژه Meta به معنی فراتر و Universe به معنی جهان به وجود آمده و می‌توان آن را فرا جهان یا جهان برتر ترجمه نمود. متاورس در واقع یک جهان مجازی و یک فضای دیجیتال است که کاربران می‌توانند به جای مشاهده آن روی صفحه نمایش موبایل یا کامپیوتر، وارد آن شوند.

این فناوری از ترکیب چندین فناوری مختلف از جمله رسانه‌های اجتماعی، واقعیت افزوده (AR)، واقعیت مجازی (VR)، بازی‌های آنلاین و ارزهای دیجیتال به وجود آمده و کاربران می‌توانند در آن با یکدیگر و با اجزای محیط اطراف خود تعامل داشته باشند.

تاریخچه متاورس

اصطلاح متاورس برای اولین بار در سال ۱۹۹۲ و توسط نویسنده‌ای به نام نیل استفنسون (Neal Stephenson) در یک رمان علمی تخیلی به نام برخورد برفی (Snow Crash) به کار برده شد. در این رمان افراد به صورت آواتارهایی در محیط‌های واقعیت مجازی مانند ساختمان‌های سه بعدی، یکدیگر را ملاقات می‌کنند.

بعدها نویسنده دیگری به نام ارنست کلاین (Ernest Cline) در کتابی به نام بازیکن شماره یک آماده (Ready Player One) به توصیف زندگی انسان‌ها در سال ۲۰۴۴ می‌پردازد و عنوان می‌کند انسان‌ها می‌توانند زندگی خود را در دنیای دیجیتال و مجازی ادامه دهند و دشواری‌های زندگی در دنیای واقعی را پشت سر بگذارند.

تغییر نام فیس‌بوک به متا در اواخر سال ۲۰۲۱ نیز باعث توجه افراد بیشتری به متاورس شده و نشان می‌دهد که از گذشته برنامه‌های زیادی برای ایجاد متاورس وجود داشته است.

کاربردهای متاورس

در دنیای متاورس افراد می‌توانند با استفاده از عینک‌های واقعیت افزوده، هدست‌های واقعیت مجازی، برنامه‌های گوشی‌های هوشمند و سایر ابزارهای مشابه به صورت آنلاین و مجازی فعالیت‌های متنوعی انجام دهند. افراد با استفاده از این فناوری می‌توانند به صورت مجازی خرید و فروش کنند، با هم کار کنند، درس بخوانند، بازی کنند، یکدیگر را ملاقات کرده و با سایر افراد معاشرت داشته باشند.

متاورس با ایجاد یک جهان یکپارچه موازی این امکان را فراهم می‌آورد که افراد بتوانند یک زندگی مجازی به همان شیوه زندگی فیزیکی و واقعی خود داشته باشند. به عنوان مثال در متاورس افراد قادر خواهند بود به نمایشگاه آثار هنری، سفر یا کنسرت مجازی بروند یا در هنگام خرید آنلاین، لباس را قبل از خرید به صورت مجازی امتحان نمایند.

متاورس فرصت بزرگی در اختیار هنرمندان قرار می‌دهد تا بتوانند آثار هنری خود را برای طیف وسیعی از افراد به نمایش بگذارند یا کنسرت برگزار کنند. به عنوان مثال پاریس هیلتون در شب سال نو میلادی ۲۰۲۲ یک کنسرت مجازی در متاورس برگزار کرد که بسیار مورد توجه قرار گرفت. این خواننده برای برگزاری  کنسرتش جزیره‌ای به نام دنیای پاریس (Paris World) در متاورس ایجاد کرده است.

افرادی که از مراکز شهری دور هستند و موقعیت‌های تفریحی کمی در اختیار دارند می‌توانند به کمک متاورس محدودیت‌ها را پشت سر بگذارند و به صورت مجازی از مراکز تفریحی استفاده کنند.

متاورس فرصت بسیار مناسبی برای برگزاری کلاس‌های آموزشی نیز ایجاد می‌کند و یک تجربه یادگیری همه جانبه بدون حضور فیزیکی در کلاس درس را برای دانش آموزان و دانشجویان فراهم می‌نماید. با استفاده از فناوری متاورس تعداد نامحدودی از دانشجویان می‌توانند از سراسر دنیا به صورت مجازی در سخنرانی‌های علمی شرکت نمایند.

ساخت آزمایشگاه‌های علمی، موزه‌ها و دانشگاه‌ها در دنیای واقعی هزینه بسیار زیادی دارد. استفاده از متاورس این هزینه‌ها را به شدت کاهش می‌دهد و در مقایسه با دوره‌های آنلاین که فقط صدا و تصویر استاد پخش می‌شود نیز جذابیت بسیار بیشتری دارد.

در متاورس همکاران یک شرکت می‌توانند در هنگام دورکاری به جای استفاده از تماس صوتی یا تصویری در کنار هم و در یک دفتر مجازی کار کنند. فیس‌بوک نرم افزاری به نام Horizon Workrooms برای ایجاد اتاق کارهای مجازی ارائه کرده که با استفاده از هدست‌های واقعیت مجازی اجرا خواهد شد.

استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده در متاورس

واقعیت مجازی و واقعیت افزوده از مهمترین ابزارهای تحقق متاورس محسوب می‌شوند. برای شناخت دنیای متاورس باییستی با این دو موضوع آشنایی داشته باشیم.

واقعیت مجازی (Virtual Reality) که به اختصار VR نامیده می‌شود یک دنیای دیجیتال است که به وسیله کامپیوتر خلق می‌شود و افراد با استفاده از هدست‌ها یا عینک‌های واقعیت مجازی وارد آن می‌شوند و می‌توانند به صورت مجازی با اشیا موجود در این محیط تعامل داشته باشد. در واقعیت مجازی، کاربر می‌تواند به صورت مجازی در یک محیط دیجیتالی راه برود، صدا‌ها را بشنود، از دست خود برای انجام کارها استفاده کند و تجربیات گوناگونی داشته باشد.

ویدیوهای ۳۶۰ درجه یکی از اشکال واقعیت مجازی محسوب می‌شود. کاربر با استفاده از یک هدست واقعیت مجازی می‌تواند این ویدیوها را به گونه‌ای مشاهده کند که انگار در آن محیط قرار دارد.

واقعیت افزوده (Augmented Reality) به اختصار AR نامیده می‌شود و همانطور که از اسمش مشخص است یک شی‌ یا کاراکتر را به یک فضای واقعی اضافه می‌کند. در واقعیت افزوده بر خلاف واقعیت مجازی که یک دنیای کاملا مصنوعی را جایگزین می‌کند، فضای پیرامون و دنیای واقعی حفظ می‌شود و مقداری محتوای دیجیتال نیز به آن اضافه می‌شود.

بازی پوکمون گو مثال بسیار واضحی از کاربرد واقعیت افزوده است که کاربران با استفاده از گوشی‌های خود به جستجوی یک کاراکتر مجازی در محیط اطراف و دنیای واقعی می‌پردازند. برای درک بهتر مفهوم واقعیت افزوده می‌توان فیلم هایی مثل گارفیلد و مالیفیسنت را نیز مثال زد که شخصیت‌های واقعی در کنار شخصیت‌های کارتونی به ایفای نقش پرداخته‌اند.

web3 یا اینترنت نسل سوم 

در ابتدای پیدایش اینترنت به شکل امروزی و نسل اول اینترنت (web1) تعامل بسیار محدودی بین کاربران و وب سایت‌ها برقرار بود. با پیدایش نسل دوم اینترنت (web2) و در دسترس قرار گرفتن اینترنت پرسرعت، رسانه‌های اجتماعی به وجود آمدند و محتوای تعاملی در سطح نت به شدت افزایش یافت. با افزایش چشمگیر کاربران و در دسترس قرار گرفتن حجم عظیمی از داده‌های شخصی، کمپانی‌های بزرگ از جمله آمازون، گوگل و فیس‌بوک اقدام به ذخیره سازی داده‌ها در سرورهای متمرکز خود کرده تا در آینده این اطلاعات را در اختیار کمپانی‌های بازاریابی قرار دهند.

web3 نسل جدید اینترنت است که بر پایه بلاک چین بنا شده و کاربران با استفاده از آن می‌توانند بدون از دست دادن حریم خصوصی و امنیت به تبادل بپردازند. با استفاده از اینترنت نسل سوم برای گشت و گذار در دنیای اینترنت، دیگر نیازی به احراز هویت با یکی از غول‌های فناوری از جمله توییتر، فیس‌بوک و گوگل نیست و می‌توان آزادانه در شبکه جهانی اینترنت به جستجو پرداخت. در نسل سوم اینترنت، ارزهای دیجیتال به ابزار پرداختی قدرتمندی برای کاربران تبدیل شده و امکان خرید و فروش امن و بدون ردیابی برای کاربران فراهم شده است.

یکی دیگر از فناوری‌هایی که بر پایه بلاک چین ایجاد شده و برای اعطای مالکیت آیتم ها، شخصیت ها، زمین مجازی، آثار هنری و سایر دارایی‌ها در دنیای متاورس مورد استفاده قرار می‌گیرد توکن‌های غیر قابل معاوضه (Non-fungible token) است. NFT یا توکن غیر قابل معاوضه، یک دارایی دیجیتال منحصر به فرد است که روی بلاک چین ذخیره و منتقل می‌شود. NFT  به راحتی روی کیف پول‌های دیجیتال در موبایل و کامپیوتر منتقل می‌شود و به راحتی قابل معامله است.

بنابراین می‌توان گفت web3، ارزهای دیجیتال، گرافیک سه بعدی و NFT در کنار یکدیگر برای توسعه متاورس اهمیت زیادی دارند و زیربنای توسعه این دنیای مجازی محسوب می‌شوند.

خرید و فروش زمین در متاورس

متاورس دارای پروژه‌های متنوعی است که به کاربران امکان می‌دهد فعالیت‌های مختلفی را در این دنیای مجازی انجام دهند. یکی از مهمترین کارهایی که می‌توان در دنیای متاورس انجام داد خرید و فروش زمین مجازی است. افراد می‌توانند زمین خریداری شده را اجاره دهند یا در آن به ساخت و ساز بپردازند یا آن را بفروشند. از مهمترین پروژه‌های متاورس که برای خرید و فروش زمین مجازی مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

1- دیسنترالند (Decentraland)

دیسنترالند یک بازی متاورسی است که بر پایه بلاک چین ساخته شده و یکی از مهمترین و شناخته شده ترین پروژه‌های متاورس محسوب می‌شود. بجز میدان‌ها و جاده‌ها تمامی مکان‌های موجود در این بازی قابل خرید و فروش هستند. کاربران در دیسنترالند میتوانند قطعات زمین را که LAND نامیده می‌شوند خریداری کنند. هر LAND شامل یک قطعه زمین ۱۶ در ۱۶ متری است و با یک توکن NFT نمایش داده می‌شود.

کاربران در دیسنترالند می‌توانند زمین‌ها را در قالب توکن‌های NFT خریداری کنند و به ساخت و توسعه زمین‌های خریداری شده بپردازند یا زمین خود را به سایر افراد اجاره بدهند یا بفروشند. مانند دنیای واقعی در دیسنترالند نیز زمین‌ها ارزش متفاوتی دارند به طوری که زمین‌های نزدیک به میدان اصلی دارای قیمت بالاتری هستند.

برای خرید زمین در دیسنترالند باید از ارز دیجیتال مانا (MANA) که ارز دیجیتال مورد استفاده در دیسنترالند است استفاده نمود. برای ذخیره مانا باید از یک کیف پول رمز ارز سازگار با اتریوم مانند متاماسک استفاده نمود. پس از نصب کیف پول متاماسک، برای خرید مانا می‌توان به صرافی‌های بین المللی مانند کوکوین یا بایننس مراجعه نمود.

پس از خرید مانا باید کیف پول متاماسک را به بازارچه دیسنترالند متصل نمود. برای این کار باید ابتدا وارد صفحه Decentraland Marketplace شد و از گوشه سمت راست صفحه روی Sign in و سپس Connect کلیک کرده و در نهایت والت Metamask را از بین گزینه‌ها انتخاب نمود.

بعد از اتصال کیف پول با کلیک روی Start Browsing می‌توان به صفحه خرید زمین در دیسنترالند وارد شد. در صفحه خرید زمین تب‌های مختلفی وجود دارد. در تب LAND با کلیک روی هر قطعه زمین قیمت آن نمایش داده می‌شود. پس از انتخاب زمین با کلیک روی دکمه Buy می‌توان زمین مورد نظر را خریداری نمود.

2- سندباکس (The Sandbox)

سندباکس یکی دیگر از پروژه‌های موفق متاورسی محسوب می‌شود و کاربران می‌توانند مانند دیسنترالند با استفاده از این پروژه نیز زمین‌های دیجیتالی با نام LAND را خریداری نمایند. کاربران بعد از خرید زمین می‌توانند آن را توسعه دهند و در آن به ساخت و ساز بپردازند یا آن را در قالب یک توکن NFT بفروشند.

برای خرید زمین در سند باکس باید از ارز مجازی SAND که ارز دیجیتال مورد استفاده در سند باکس است استفاده نمود. مراحل خرید زمین در سندباکس بسیار شبیه خرید زمین در دیسنترالند است. بعد از نصب کیف پول متاماسک و خرید ارز دیجیتال SAND باید به بازارچه سندباکس (Sandbox Marketplace) مراجعه نمود. پس از اتصال متاماسک به وبسایت سندباکس می‌توان زمین مورد نظر را جستجو و خریداری نمود.

ارزهای دیجیتال مرتبط با متاورس

متاورس با برداشتن مرز دنیای دیجیتال و دنیای واقعی یک دنیای مجازی ایجاد کرده و همانطور که گفته شد کاربران با استفاده از واقعیت مجازی و واقعیت افزوده می‌توانند در این دنیای مجازی به فعالیت‌های مختلفی از جمله خرید و فروش زمین و آثار هنری بپردازند. اموال و دارایی‌ها در دنیای متاورس ماهیت دیجیتالی دارند و خرید و فروش آنها نیز به صورت دیجیتالی انجام می‌گیرد. اقتصاد دنیای متاورس مبتنی بر بلاک چین و رمز ارزها است و رمز ارزها پول پایه این دنیای دیجیتال محسوب می‌شوند. از مهمترین ارزهای دیجیتال مرتبط با متاورس می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

مانا (MANA) یکی از بهترین ارزهای دیجیتال متاورس است که برای خرید و فروش زمین‌های مجازی در بازی دیسنترالند مورد استفاده قرار می‌گیرد.

سند (SAND) یکی دیگر از ارزهای دیجیتال متاورس است که برای خرید و فروش زمین‌های مجازی در سندباکس مورد استفاده قرار می‌گیرد.

اکسی (AXS) ارز دیجیتال مورد استفاده در بازی اکسی اینفینیتی است. در این بازی افراد به پرورش موجوداتی به نام Axie می‌پردازند و با استفاده از آنها در نبردها با یکدیگر مبارزه می‌کنند.

استار اطلس (ATLAS) ارز دیجیتال بازی استار اطلس است که یک بازی چند نفره با کیفیت بالا است. در این بازی سه گروه با هم به رقابت می‌پردازند و کاربر باید عضو یکی از این گروه‌ها باشد.

موانع و محدودیت‌های متاورس

یکی از مهمترین موانع و محدودیت‌های متاورس عدم سازگاری افراد با این فناوری است. بسیاری از افراد علاقه چندانی به استفاده از فناوری‌های جدید نداشته و به زندگی سنتی علاقه دارند. به عنوان مثال بسیاری از افراد هنوز از پول نقد برای پرداخت‌های خود استفاده می‌کنند یا علاقه‌ای به خواندن نسخه الکترونیکی کتاب‌ها ندارند.

از بین رفتن لذت‌‌های فیزیکی دنیای واقعی یکی دیگر از مشکلاتی است که استفاده از متاورس برای انسان‌ها ایجاد می‌کند. استفاده طولانی مدت از هدست‌های واقعیت مجازی و واقعیت افزوده نیز ممکن است باعث ایجاد بیماری‌هایی نظیر افسردگی شود و یا اعتیاد آور باشد.