اندیکاتور MFI یا Money Flow Index چیست؟

در این مطلب به معرفی اندیکاتور MFI و هرچه که باید درباره‌ این شاخص بسیار مهم بدانید خواهیم پرداخت. ابتدا به اندیکاتور MFI، کاربرد آن و هدفی که دنبال می‌کند می‌پردازیم. در ادامه نحوه تفسیر این شاخص را شرح خواهیم داد و فرمول محاسبه‌ آن را ذکر خواهیم کرد. در پایان نیز چندین استراتژی معاملاتی اندیکاتور Money Flow Index را برای شما شرح خواهیم داد.

اندیکاتور MFI چیست و چگونه می توان از آن استفاده کرد؟

یکی از فراگیرترین و پر کاربردترین اندیکاتورهای روز دنیا اندیکاتور MFI (مخفف Money Flow Index) است که در همه بازارهای مالی ازجمله بازار بورس، فارکس و ارز دیجیتال مورد استفاده قرار می گیرد. اندیکاتور MFI که با نام های شاخص جریان پول یا شاخص جریان نقدینگی نیز شناخته می‌شود.

اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI) جزو اندیکاتورهای نوسانگر یا اوسیلاتورها می باشد که عددی بین صفر تا 100 را به ما نشان می دهد.

دو محدوده شاخص جریان پول از توجه بیشتری برخوردارند. بدین ترتیب، دو محدوده‌ مهم بازار بصورت «اشباع خرید» و «اشباع فروش» مورد توجه قرار می گیرند.

اشباع خرید (Overbought) به وضعیتی اطلاق می‌شود که در آن یک سهم خاص یا نوع خاصی از اوراق بهادار، بیش از ارزش واقعی خود معامله می‌شود. شاخص جریان پول یا به تعبیر رایج‌تر، اندیکاتور MFI، با بررسی وضعیت کلی معاملات در یک محدوده‌ چند روزه می‌تواند به ما نشان دهد که برای مثال شاخص بازار مالی در یک هفته‌ اخیر بیش از میزان واقعی‌اش رشد داشته یا مثلا اینکه قیمت دلار در بازار فارکس درگیر حباب تقاضای کوتاه‌مدت است و رشد آن پایدار نخواهد بود.

زمانیکه شاخص MFI بالاتر از 80 قرار بگیرد در موقعیت اشباع خرید قرار داریم.

اشباع فروش (Oversold) وضعیتی است که در آن یک نماد در بازارهای مالی تحت تأثیر هیجانات کوتاه‌ مدت، کمتر از ارزش واقعی خود مورد معامله قرار می‌گیرد. در این حالت، بازار به اشتباه دچار عدم اشتیاق به یک سهم یا نماد یا ارز خاص شده است و معامله‌گران در پوزیشن فروش قرار دارند.

اگر شاخص MFI به زیر 20 رسیده باشد بازار در وضعیت اشباع فروش قرار دارد.

کاربرد دیگر و بسیار مهم اندیکاتور MFI در شناسایی واگرایی شاخص MFI با «نمودار قیمت» است. به عنوان مثال اگر قیمت، روندی صعودی داشته باشد اما بالاترین نرخ MFI کمتر از بالاترین قیمت قبلی خود باشد، این امر نشان دهنده‌ این است که روند صعودی در حال ضعیف‌تر شدن است و به‌زودی وارد سیر نزولی خواهد شد. در چنین وضعیتی نمودار قیمت، گمراه کننده خواهد بود که با اندیکاتور MFI قابل شناسایی است.

فرمول محاسبه اندیکاتور MFI

نحوه محاسبه شاخص MFI در چهار مرحله به شرح زیر است:

• مرحله اول:

محاسبه‌ قیمت تیپیکال (Typical Price) برای هر روز که از میانگین سه عدد «بالاترین قیمت»، «پایین‌ترین قیمت» و «قیمت پایانی روز» بدست می آید.

• مرحله دوم:

گام اول: محاسبه «جریان پول» برای یک روز خاص با ضرب قیمت تیپیکال در حجم معاملات آن روز.
گام دوم: محاسبه «جریان پول مثبت» یعنی مجموع جریان پول در تمام روزهایی که قیمت تیپیکال در آن روزها بالاتر از قیمت تیپیکال روز قبل بوده است.

گام سوم: محاسبه «جریان پول منفی» یعنی مجموع جریان پول در تمام روزهایی که قیمت تیپیکال در آن روزها پایین‌تر از قیمت تیپیکال روز قبل بوده است.

نکته: اگر قیمت تیپیکال یک روز خاص تغییری نسبت به قیمت روز قبل خود نداشته باشد آن روز از محاسبه کنار گذاشته می‌شود.

• مرحله سوم:

محاسبه «نسبت پول» (money ratio) یعنی نسبت جریان پول مثبت به جریان پول منفی.

• مرحله چهارم:

محاسبه شاخص جریان پول به شیوه‌ی نشان داده شده در تصویر زیر.

استراتژی های معاملاتی اندیکاتور MFI

استراتژی 1: استراتژی معاملاتی واگرایی اشباع خرید و فروش در اندیکاتور MFI

معمولا زمانیکه اندیکاتور MFI به بالاتر از 80 می رود بعنوان اشباع خرید و زمانیکه به پایین تر از 20 نزول می کند بعنوان اشباع فروش در نظر گرفته می شود.

اما در این استراتژی بجای اعداد 80 و 20 از اعداد 90 و 10 استفاده می کنیم. یعنی زمانیکه MFI به بالاتر از 90 رسید بعنوان اشباع خرید و زمانیکه پایین تر 10 قرار گرفت بعنوان اشباع فروش در نظر می گیریم.

این بسیار مهم است که در نظر داشته باشید قرار گرفتن اندیکاتور در وضعیت اشباع خرید یا اشباع فروش به این معنی نیست که قیمت باید سریعا در جهت مخالف، حرکت کند.

در زمانهایی که بازار دارای روند صعودی یا نزولی قوی است ممکن است اندیکاتور برای روزها، هفته ها و حتی ماه ها در ناحیه اشباع خرید یا فروش قرار داشته باشد.

بنابراین صرفا بخاطر اینکه رقم MFI به بالاتر از 90 یا پایین تر از 10 رسیده نمی توانید بصورت مکانیکی برخورد کنید و یک معامله در جهت مخالف روند ایجاد کنید. گاهی اوقات قیمت برای مدت طولانی در ناحیه اشباع خرید، دائما بالاتر و بالاتر می رود و در اشباع فروش، کف های جدیدی را ثبت می کند.

همانطور که قبلا گفته شد گاهی اوقات یک واگرایی بین قیمت و اندیکاتور ایجاد می شود. در اینجا می خواهیم واگرایی و اشباع خرید و فروش را با هم ترکیب کنیم تا به یک سیگنال معاملاتی قوی تر دست یابیم. همچنین فیلتر شکست خط روند را نیز به استراتژی اضافه می کنیم.

قوانین این استراتژی:

1- شاخص MFI در دوره معاملاتی اخیر حداقل یک بار به محدوده اشباع خرید و فروش رسیده باشد.

2- در دوره اخیر، یک واگرایی بین قیمت و اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI) رخ داده باشد.

3- سپس اندیکاتور میانگین متحرک نمایی با دوره 200 تایی (EMA-200) را بر روی نمودار قیمت اعمال می کنیم تا مسیر اصلی بازار، مشخص شود.

4- در اینجا ما تنها سیگنال هایی را معتبر می دانیم که هم جهت با EMA 200 باشد. اگر نمودار قیمت در زیر میانگین متحرک نمایی 200 تایی باشد تنها وارد معامله فروش و اگر بالاتر از آن قرار داشته باشد صرفا به سیگنال های خرید توجه می کنیم.

5- نمودار قیمت را جستجو کنید تا آخرین مقاومت، حمایت یا خط روند شکسته شود.

6- حد زیان بایستی بالاتر یا پایین تر از آخرین نوسان قیمت تعیین شود.

7- حداقل نسبت ریسک به پاداش 1:2 را در نظر بگیرید. یعنی حد سود، حداقل دو برابر حد ضرر باشد.

نمودار بالا مربوط به قیمت بیت کوین است. همانطور که می بینید سه سیگنال معتبر جهت ورود به معامله فروش ایجاد شده است. در این سه موقعیت، همه شرایط استراتژی برآورده شده است.

در هر 3 سیگنال:

• MFI به محدوده اشباع خرید وارد شده است.
• واگرایی بین اندیکاتور و قیمت مشاهده شده است.
• EMA-200، بازار نزولی را نشان می دهد.
• زمانیکه نمودار، خط پایینی کانال قیمت را شکست، سیگنال فروش تایید شد.

حال به مثال دیگری توجه کنید.

در زیر، شاخص داو جونز را در تایم فریم 4 ساعته مشاهده می کنید.

این بار میانگین متحرک نمایی 200 تایی، یک بازار صعودی را به ما نشان می دهد.

سیستم معاملاتی ما دو سیگنال معتبر خرید را در این مدت صادر کرده است. در هر دو سیگنال همه شرایط ورود به معامله (اشباع فروش، واگرایی قیمت و اندیکاتور، شکست کانال قیمت به سمت بالا) مهیا شده است.

شما می توانید این استراتژی را در تایم فریم های 4 ساعته و روزانه استفاده کنید. برای معاملات بلندمدت نیز می توانید نمودارهای هفتگی را بکار بگیرد. همچنین در تنظیمات اندیکاتور MFI بهتر است دوره یا Period برابر با 5 باشد.

استراتژی 2: استراتژی شکست در اندیکاتور  MFI

روش مفید دیگر برای معامله با اندیکاتور Money Flow Index رسم خط روند است. اما این بار خط روند را بر روی نمودار رسم نمی کنیم بلکه روند را بر روی اندیکاتور رسم می کنیم.

همچنین میانگین متحرک نمایی 50 تایی یا 200 تایی را بر روی نمودار اعمال می کنیم تا روند اصلی بازار را تشخیص دهیم. بدین ترتیب می توانیم صرفا وارد معاملاتی شویم که هم جهت با جهت اصلی بازار هستند.

این یک تکنیک ساده اما دقیق است.

• با وصل کردن آخرین 2 نوسان MFI، خط روند اندیکاتور را رسم کنید.
• با استفاده از اندیکاتور میانگین متحرک، جهت روند را بیابید.
• زمانیکه خط روند MFI شکسته شد جهت یافتن نقطه ورود بهینه، نمودار را با تایم فریم کوچکتر (معمولا 1 ساعته) جستو کنید.

حال به نمودار پایین توجه کنید. این نمودار مربوط به جفت ارز  یورو/دلار (EUR/USD) است.

در اینجا یک روند صعودی قوی داریم که توسط میانگین متحرک نمایی 200 تایی، تایید شده است. بنابراین ما خط روندهای نزولی را بر روی اندیکاتور رسم می کنیم تا شکست های رو به بالا را بیابیم.

همانطور که مشاهده می کنید 3 سیگنال معاملاتی معتبر بر اساس این استراتژی بر روی نمودار پیدا کرده ایم و پس از شکست خط روند MFI وارد پوزیشن خرید شده ایم.

استراتژی 3: استراتژی اندیکاتور MFI – تقاطع سطح 50

روش دیگری که معامله گران اندیکاتور شاخص جریان پول (MFI) استفاده می کنند توجه به زمانی است که این اوسیلاتور، سطح 50 را قطع می کند.

زمانیکه MFI سطح 50 را از پایین به بالا قطع می کند سیگنال خرید و زمانیکه از  بالا به پایین قطع می کند سیگنال فروش صادر شده است.

در زیر، شاخص داو جونز را در زیر بررسی می کنیم.

در اینجا تنظیمات MFI را بر روی دوره 20 روزه تنظیم کرده ایم. همانگونه که مشاهده می کنید تقاطع سطح 50 چندین فرصت ورود خوب ایجاد کرده است. اما چند معامله ناکارآمد هم داشته است.

عمده مشکل این روش، نوسانات کوچکی است که بازار در این اندیکاتور ایجاد می کند. بنابراین اگر بخواهیم فقط بر اساس تقاطع سطح 50 اندیکاتور معامله کنیم نمی توانیم در بلندمدت به سود برسیم.

بدین خاطر برای محاسبه MFI از دوره بلندمدت تری استفاده می کنیم. با این کار بخشی از سیگنال های اشتباه و نوسانات کوچک بازار حذف می شوند.

در زیر نمودار داو جونز را با دوره زمانی مشابه نمودار بالا آورده ایم. اما این بار اندیکاتور بجای دوره 20 تایی با دوره 50 کندلی محاسبه شده است.

حال، سیگنال های اندیکاتور ارتقاء پیدا کرده است. با ملایم شدن حرکت اندیکاتور، سیگنال های کمتری صادر می شود، اما سیگنال ها دارای کیفیت بالاتری است.

البته به این نکته هم توجه داشته باشید که نمودار بالا در حالت خنثی یا sideway قرار دارد. در زیر، این روش اندیکاتور Money Flow Index را در یک نمودار دارای روند بررسی می کنیم.

در این تصویر، میانگین متحرک نمایی 200 تایی را جهت شناسایی روند کلی بازار به نمودار اضافه کرده ایم. همچنین mfi با دوره 50 تایی رسم شده است.

این بار، نتایج خیلی بهتر شده و  4 سیگنال معتبر فروش جهت ورود به بازار صادر شده است.

استرتژی 4: استراتژی تقاطع MFI و میانگین متحرک

تا اینجا یاد گرفتیم برای اینکه در بازارهای مالی بتوانیم با استفاده از MFI کسب سود کنیم بایستی حرکات این اندیکاتور را ملایم تر کنیم.

یک روش دیگر (بغیر از بالا بردن دوره محاسبه) برای ملایم کردن اندیکاتور MFI این است که میانگین متحرک را به اندیکاتور MFI اضافه کنیم.

با اضافه کردن اندیکاتور میانگین متحرک به پنجره اندیکاتور MFI می توانیم تقاطع های دو اندیکاتور را بیابیم.

زمانیکه از این استراتژی استفاده می کنیم بایستی اطمینان  یابیم که بازار دارای روند است. زیرا این سیستم در بازارهای بدون روند کارایی ندارد و ممکن است معاملات زیان ده بسیاری را برای ما ایجاد کند.

اگر فیلترهایی برای بهینه کردن نداشته باشیم این روش، سیگنال های اشتباه بسیاری را صادر خواهد کرد. یکی از اندیکاتورهای مناسب برای این کار، اندیکاتور پیوت پوینت است.

پیوت پوینت یک نشانه گر دقیق است که اکثر بازیگران بازار به آن توجه می کنند. چیزی که نقاط پیوت را قابل اعتماد کرده این است که صرفا بر اساس قیمت محاسبه می شوند.

پیشنهاد می شود بیشتر بر روی پیوت پوینت های مرکزی تمرکز کنید و معاملات خود را در آن محدوده انجام دهید.

حال به شما خواهیم گفت که چگونه تقاطع اندیکاتورهای MFI و میانگین متحرک با اندیکاتور نقاط پیوت، ترکیب می شوند.

قوانین این استراتژی ساده است. ما قصد داریم موقعیت های معاملاتی خود را بر اساس تقاطع MFI با دوره 50 کندلی و میانگین متحرک نمایی 200 کندلی ایجاد کنیم.

همانطور که قبلا هم اشاره شد از دوره های زمانی بزرگتر استفاده کرده ایم تا حرکت اندیکاتور ملایم تر شده و نوسانات کوچک بازار از اندیکاتور حذف شوند. بدین ترتیب، سیگنال ها کمتر اما معتبرتر می شوند.

این سیستم معاملاتی برای معامله گران بلندمدت تر مناسب است. بنابراین برای بکار گیری این سیستم معاملاتی بایستی صبور و منظم باشید.

نمودار بالا شاخص داوجونز را در تایم فریم 4 ساعته نشان می دهد که پیوت پوینت های هفتگی بر روی آن رسم شده است. تمرکز ما بر روی پیوت پوینت های مرکزی است و در اطراف این سطح وارد معامله می شویم.

نمودار بالا شامل قیمت های 8 روز معاملاتی است که هر روز را در این تصویر جدا کرده ایم.

همانطور که مشاهده می کنید در روز اول بدنبال خرید در محدوده پیوت پونت مرکزی هفته هستیم. روز بعد از آن نیز روز خرید است.

در طی روز سوم، اندیکاتور MFI به زیر میانگین متحرک 200 تایی نزول می کند. بنابراین ما نیز در زیر پیوت پونت مرکزی هفته، بدنبال معامله فروش خواهیم بود. روز چهار نیز روز فروش است.

بنابراین با توجه به اینکه MFI در زیر EMA – 200 قرار دارد یا در بالای آن، تصمیم می گیریم که وارد معامله خرید شویم یا معامله فروش. این معامله را در نزدیکی پیوت پیونت مرکزی انجام می دهیم. اگر معامله فروش باشد، در زیر پیوت و اگر معامله خرید باشد، در بالای پیوت وارد بازار می شویم.

اگر قیمت به سمت پیوت مرکزی حرکت نکرد یک نماد معاملاتی دیگر را بررسی می کنیم.