حساب آرایی در حسابداری چیست؟
حساب آرایی در حسابداری به معنی تلاش مدیریت جهت بهبود شکل ظاهری صورتهای مالی شرکت قبل از انتشار عمومی آن است. این یک دستکاری صورتهای مالی به منظور بهتر نشان دادن نتایج عملکرد شرکت است. این کار به منظور فریب سرمایه گذاران انجام می شود. حساب آرایی ممکن است توسط شرکتها و یا صندوق های سرمایه گذاری انجام شود.
- حساب آرایی زمانی انجام می شود که یک شرکت دارای سرمایه گذاران و سهامداران بسیاری است و مدیریت می خواهد به سهامداران القاء کند که شرکت عملکرد مناسبی دارد و بدین صورت، اطلاعات مالی شرکت در چشم سرمایه گذاران بطور قابل قبولی جذاب باشد.
- همچنین حساب آرایی زمانی انجام می شود که وضعیت مالی شرکت، یکی از پارامترهای با اهمیت و کلیدی در ایجاد موقعیت تجاری جدید یا جذب سرمایه گذاران باشد.
- حساب آرایی می تواند سرمایه گذاران و سهامدارانی را که درک صحیحی از عملیات تجاری ندارند گمراه کند.
- در مواقعی که مالکان از عمکرد شرکت با خبرند و از نزدیک در جریان امورات شرکت هستند حساب آرایی صورت نمی گیرد.
نمونه ای از حساب آرایی
شرکت Worldcom یکی از برجسته ترین مثال های حساب آرایی است که از طریق بیشتر نشان دادن درآمد به روش سرمایه ای کردن ناصحیح هزینه ها این کار را انجام می داد. Worldcom در جولای 2002 ورشکستگی خود را اعلام کرد و رئیس حسابداری و مدیران مالی شرکت به علت کلاهبرداری در بازار سهام، زندانی شدند.
اهداف حساب آرایی در حسابداری
حساب آرایی ممکن است بدلایل مختلفی صورت پذیرد که بطور خلاصه در زیر به آنها اشاره شده است.
- سهامداران فعلی و سرمایه گذاران بالقوه علاقمند به سرمایه گذاری در شرکت خواهند شد اگر وضعیت مالی شرکت، مطلوب به نظر برسد.
- جذب پول نقد و یا ایجاد بدهی و وام جدید.
- قیمت سهام شرکت رشد خوبی خواهد داشت در صورتی که عملکرد مالی، مناسب باشد.
- عملکرد شرکت جهت پرداخت کمتر مالیات، ضعیف نمایش داده می شود.
- پنهان کردن تصمیمات اشتباه مدیریت.
- بهبود وضعیت نقدینگی شرکت.
- نشان دادن سود و عملکرد پایدار شرکت.
- اطمینان دادن به اعتبار دهندگان از اینکه وضعیت شرکت در شرایط پایدار قرار دارد.
- رسیدن به نتایج مالی هدف گذاری شده.
- مطلوب نشان دادن نسبت سود به سرمایه (بازده سرمایه گذاری).
- دریافت بیشتر پاداش عملکرد تیم مدیریت از طریق زیادتر نشان دادن سود شرکت.
- پنهان کردن واقعیت در شرایطی که شرکت نزدیک به ورشکستگی است.
روش های اصلی حساب آرایی در حسابداری
در زیر برخی از روش های مورد استفاده جهت حساب آرایی در حسابداری تشریح شده است.
- وجه نقد/بانک: به تعویق انداختن پرداخت ها به تامین کنندگان. بدین صورت در پایان دوره گزارشگری، تراز نقد و بانک بالا خواهد بود. با فروش یکجا و ارزان دارایی های قدیمی، تراز وجه نقد و وضعیت نقدینگی شرکت تصویر بهتری خواهند داشت. از سوی دیگر از آنجا که داراییهای قدیمی درای استهلاک انباشته زیادی هستند تراز داراییهای ثابت تغییر زیادی نخواهد کرد.
- موجودی ها: با تغییر در روش ارزیابی موجودی های مواد و کالا، سود می تواند کمتر یا بیشتر نشان داده شود.
- درآمد: شرکتها کالاهای خود را با شرایط مناسب و قیمتهای تخفیفی ارائه می دهند تا فروش پایان سال و عملکرد مالی شرکت بهتر دیده شود.
- استهلاک: با تغییر روش استهلاک از روش شتاب زده به روش خط مستقیم، سود بیشتر نشان داده خواهد شد.
- ایجاد مقررات: با توجه به اصل محافظه کاری، هزینه ها و بدهی بایستی هر چه سریع تر ثبت شوند اما درآمد در زمان شناسایی و ایجاد، ثبت می شود. بنابراین یک ضابطه جدید ایجاد شده توسط شرکت می تواند سود و مالیات پرداختی متناظر با آن را کاهش دهد.
- بدهی کوتاه مدت: بدهی های کوتاه مدت جهت حفظ نقدینگی شرکت ایجاد می شوند.
- فروش و اجاره مجدد: فروش ارزان دارایی ها قبل از پایان سال مالی و استفاده از وجوه آن جهت تامین وجه نقد شرکت و حفظ وضعیت نقدینگی. سپس اجاره بلند مدت همان دارایی جهت پیشبرد عملیات شرکت.
- هزینه: عنوان کردن هزینه های سرمایه ای بعنوان هزینه های سود و زیانی جهت کاهش سود.
چگونه حساب آرایی را تشخیص دهیم؟
حساب آرایی در حسابداری می تواند از طریق تحلیل و مقایسه درست صورتهای مالی شناسایی شود. پارامترهای مالی و دیگر اجزاء باید بدرستی بررسی شوند تا درک صحیحی از شرایط شرکت بدست آید.
بررسی موارد زیر در صورتهای مالی شرکت می تواند در تشخیص حساب آرایی موثر باشد.
- افزایش تراز وجه نقد از طریق ایجاد بدهی کوتاه مدت یا از طریق فعالیتهای غیر عملیاتی. بایستی بررسی صحیح در صورت جریان وجه نقد جهت یافتن اینکه جریان نقد ورودی از کدام فعالیتها صورت گرفته انجام پذیرد.
- افزایش و کاهش های غیر عادی در ترازها و تاثیر آنها در صورتهای مالی.
- تغییر در رویه های حسابداری در طی سال مانند تغییر در روش ارزیابی موجودی مواد و کالا، تغییر در روش استهلاک و دیگر موارد مشابه.
- افزایش فروش ناشی از تخفیف های بالا و افزایش در حسابهای پرداختنی تجاری.
خلاصه مطلب
حساب آرایی در حسابداری یک رویکرد کوتاه مدت جهت مطلوب تر نشان دادن صورتهای مالی و پورتفوی است. حساب آرایی جهت گمراه کردن سرمایه گذاران و پنهان کردن واقعیت است. این یک فریب و عمل غیر اخلاقی است که با علاقه و تمایل مدیریت انجام می گیرد.
