DeFi (دیفای) چیست؟ دیفای در بلاکچین

DeFi مخفف عبارت Decentralized Finance به معنی امور مالی غیر متمرکز می باشد. دیفای، عبارتی است که بعنوان یک حفاظ برای انواع اپلیکیشن های مالی در زمینه ارز دیجیتال و بلاکچین که هدف آنها کنار گذاشتن واسطه های مالی است، بکار می رود.

DeFi از بلاکچین الهام گرفته است. بلاکچین، تکنولوژی است که رمز ارز بیت کوین بر اساس آن شکل گرفته است. بلاکچین این امکان را فراهم می کند تا هر واحد، یک نسخه از تاریخچه تمامی تراکنش ها را داشته باشد. این بدان معنی است که بلاکچین نمی تواند تحت کنترل یک واحد یا منبع مرکزی قرار گیرد.

این یک موضوع با اهمیت است. زیرا سیستم مرکزی و نیروی انسانی در امور مالی موجب می شود تا سرعت و پیچیدگی تراکنش ها محدود شوند. همچنین کاربران، کنترل کمتری بر پول خود دارند.

اما دیفای، متفاوت است. زیرا استفاده بلاکچین را از یک انتقال ساده تا موارد پیچیده تر مالی، گسترش داده است.

بیت کوین و دیگر دارایی هایی که ذاتا دیجیتالی هستند نسبت به روش های پرداخت دیجیتالی مانند پی پل و ویزا متمایز می باشند. بگونه ای که آنها همه واسطه ها را در تراکنش ها حذف می کنند.

زمانیکه شما می خواهید هزینه یک فنجان قهوه را در کافه با استفاده از کارت اعتباری پرداخت کنید، یک موسسه مالی بین شما و فروشگاه قرار می گیرد. بدین ترتیب، اختیار و قدرت این را دارد که تراکنش را متوقف کند. همچنین تراکنش ها در دفتر خصوصی موسسه ثبت می شوند.

در بیت کوین، این موسسات از صحنه حذف می شوند.

خریدهای مستقیم، تنها نوع تراکنش ها و قراردادهایی نیستند که توسط شرکت های بزرگ، نظارت می شوند. اپلیکیشن های مالی مانند نرم افزارهای وام، بیمه، تامین سرمایه، ابزار مشتقه، شرط بندی و سایر اپلیکیشن های مالی را نیز در کنترل دارند.

حذف این واسطه ها از تمام انواع تراکنش ها یکی از مزیت های اصلی دیفای می باشد.

قبل از اینکه این راهکار بعنوان DeFi شناخته شود با نام “امور مالی باز (Open Finance)” شناخته می شد.

اپلیکیشن های اتریوم

اغلب اپلیکیشن هایی که بنام دیفای شناخته می شوند بر روی اتریوم، دومین پلتفرم بزرگ ارز دیجیتال ایجاد شده اند. اتریوم، خود را از پلتفرم بیت کوین متمایز کرده است. زیرا جهت تراکنش های پیچیده، ایجاد اپلیکیشن های غیرمتمرکز در اتریوم، ساده است.

کاربرد اتریوم در موارد مالی پیچیده در سال 2013 توسط سازنده آن عنوان شده است.

به این دلیل است که پلتفرم اتریوم برای قراردادهای هوشمند (smart contracts) مناسب می باشد. در قراردادهای هوشمند اتریوم اگر شرایط موجود در قرارداد مهیا شود، تراکنش ها بصورت خودکار انجام می گیرند. این قابلیت، انعطاف پذیری بالایی را فراهم می کند. زبان های برنامه نویسی اتریوم مانند Solidity بطور مشخص جهت ایجاد و پیاده سازی چنین قراردادهای طراحی شده اند.

فرض کنید یک کاربر قصد دارد سه شنبه بعدی مقداری پول به دوستش ارسال کند. او می خواهد تنها اگر دمای آن روز در سایت weather.com به بالای 30 درجه رسید این کار صورت پذیرد. چنین قوانینی می توانند در قراردادهای هوشمند اتریوم نوشته شوند.

با وجود قراردادهای هوشمند در هسته اصلی، بسیاری از اپلیکیشن های دیفای بر روی اتریوم راه اندازی می شوند که برخی از آنها را در ادامه شرح می دهیم.

اتریوم 2.0 یک نسخه بروز شده از شبکه زیربنایی اتریوم در ارتقاء این اپلیکیشن ها نقش مهمی دارد.

اپلیکیشن های محبوب DeFi

انواع اپلیکیشن های محبوب DeFi به شرح زیر می باشند:

• اکسچنج های غیرمتمرکز (DEXs): اکسچنج های آنلاین به کاربران کمک می کنند تا بتوانند ارزهای مختلف را به یکدیگر تبدیل کنند. اکسچنج های غیرمتمرکز، نوعی از اکسچنج هستند که کاربران را بطور مستقیم به هم متصل می کنند. بنابراین آنها می توانند رمز ارزها را با یکدیگر مبادله کنند بدون اینکه نیاز باشد به اکسچنج واسطه اعتماد کنند.
• استیبل کوین ها (Stablecoins): استیبل کوین، رمز ارزی است که ارزش آن به یک دارایی خارج از ارزهای دیجیتال مانند یورو یا دلار، متصل است. بدین ترتیب ارزش استیبل کوین، با توجه به دارایی پایه، یک رقم مشخص است.
• پلتفرم های وام دهی: این پلتفرم ها قراردادهای هوشمند را جایگزین واسطه هایی مانند بانک می کنند تا وام ها را مدیریت کنند.
• بیت کوین بسته بندی شده (WBTC): این روشی است که طی آن، بیت کوین در شبکه اتریوم ارسال می شود. بدین ترتیب، بیت کوین می تواند بطور مستقیم در سیستم دیفای اتریوم مورد استفاده قرار گیرد. WBTC به کاربران اجازه می دهد تا بیت کوین را از طریق پلتفرم غیر متمرکز وام دهی، قرض دهند و بهره آن را دریافت کنند.
• بازارهای پیش بینی: بازارهایی که می توان بر روی نتایج آینده آنها شرط بندی کرد. نمونه هایی از این مورد می توان به انتخابات ها اشاره کرد. هدف ورژن دیفای بازارهای پیش بینی، امکان قابلیت مشابه اما بدون واسطه می باشد.

اصطلاحات و مفاهیم دیفای

علاوه بر این اپلیکیشن ها، برخی اصطلاحات و مفاهیم جدید پیرامون دیفای، متولد شده است. در زیر بطور مختصر به آنها می پردازیم:

• تولید محصول (Yield farming): معامله گرانی که اطلاعات کافی دارند و همچنین تمایل به ریسک دارند می توانند توکن دیفای های مختلف را بررسی کنند و فرصت ها را جهت کسب بازدهی های بزرگتر بیابند. توکن های محبوب دیفای را می توانید از این وبسایت رصد کنید.
• استخراج نقدینگی (Liquidity mining): زمانیکه اپلیکیشن های دیفای، کاربران را از طریق ارائه توکن های رایگان به پلتفرم خود جذب می کنند هیجان انگیزترین حالتی است که برای تولید محصول (Yield farming) وجود دارد.
• ترکیب پذیری: اپلیکیشن های DeFi بصورت سورس باز (open source) هستند. این بدان معنی است که کدهای اپلیکیشن برای عموم قابل مشاهده است. بدین ترتیب می توان از این اپلیکیشن ها جهت نوشتن برنامه های جدید استفاده کرد.
• لگوهای پول (Money Legos): اگر به مفهوم ترکیب پذیری از جنبه دیگری بنگریم اپلیکیشن های دیفای مانند لگو (اسباب بازی کودکان که با قراردادن بلوک ها در کنار هم، اشیاء مختلف را می سازند) می باشد. اپلیکیشن های دیفای نیز بطور مشابه می توانند با هم ترکیب شوند و محصولات مالی جدید را بسازند.

پلتفرم های وام دهی

بازارهای وام دهی، نوع محبوبی از DeFi هستند که قرض دهندگان و قرض گیرندگان ارزهای دیجیتال را به هم متصل می کنند. یکی از پلتفرم های محبوب، Compound است که به کاربران اجازه می دهد رمز ارزهای خود را به دیگران قرض دهند و یا از آنها قرض بگیرند.

کاربران می توانند با دریافت بهره بر روی وام پرداختی به دیگران، سود کسب کنند. پلتفرم Compound، نرخ های بهره را با یک الگوریتم، مشخص کرده است. بدین ترتیب، هر چه تقاضا برای قرض گیری یک رمز ارز بیشتر باشد، نرخ بهره آن نیز بالاتر خواهد بود.

وام دهی در دیفای بر مبنای وثیقه است. یعنی برای اینکه یک کاربر بتواند وام بگیرد بایستی وثیقه به میان بگذارد. این وثیقه معمولا رمز ارز تتر می باشد که بر بلاکچین اتریوم قرار دارد. البته هویت و درجه اعتباری کاربران در دیفای مانند سیستم وام دهی معمول، مشخص نمی شود.

استیبل کوین ها (Stablecoins)

شکل دیگری از DeFi، استیبل کوین است. معمولا ارزهای دیجیتال نسبت به ارزهای رایج، نوسانات قیمتی بسیار شدیدی دارند. این یک ویژگی خوب برای اکثر افراد نیست. استیبل کوین ها رمز ارزها را به یک دارایی غیر دیجیتالی مانند دلار آمریکا میخکوب می کنند تا قیمت آنها تحت کنترل باشد. همانگونه که از نام استیبل کوین مشخص است هدف آن ثبات قیمت است.

بازارهای پیش بینی

یکی از قدیمی ترین اپلیکیشن های دیفای که بر روی اتریوم ساخته شده است “بازارهای پیش بینی (Prediction Markets)” می باشد. کاربران در این اپلیکیشن ها می توانند بر روی نتایج آینده یک رویداد مانند انتخابات، مسابقات ورزشی و دیگر موارد، شرط بندی کنند.

مسلما هدف مشارکت کنندگان، کسب سود از طریق پیش بینی صحیح آینده می باشد. دیفای، تمایل مشارکت کنندگان در این بازارها را بیشتر می کند. زیرا آنها گاهی اوقات از طریق واسطه ها یا دولت ها فریب خورده اند. اما در یک محیط غیر متمرکز که هیچکس آن را کنترل نمی کند اعتماد بیشتری وجود دارد.

سوالات متداول درباره دیفای (DeFi)

چگونه می توانم از طریق دیفای کسب سود کنم؟

پروژه های دیفای اتریوم، بسیار با ارزش هستند. طبق گزارشات، بسیاری از کاربران سود قابل توجهی از این طریق کسب کرده اند.

با استفاده از اپلیکیشن های وام دهی اتریوم که قبلا به آن اشاره شد، کاربران می توانند از طریق قرض دهی رمز ارزها و دریافت بهره به درآمد منفعل برسند.

تولید محصول (Yield farming) که در بالا به آن اشاره شد پتانسیل سودآوری بیشتری دارد. اما ریسک آن نیز بالاتر است. این به کاربران اجازه می دهد تا از جنبه وام دهی دیفای استفاده کنند و دارایی های رمز نگاری شده آنها برای ایجاد بهترین بازده ممکن، بکار گرفته شود. با این حال، این سیستم ها پیچیده هستند و معمولا فاقد شفافیت کافی هستند.

آیا سرمایه گذاری در DeFi مطمئن است؟

خیر، این سرمایه گذاری ها دارای ریسک هستند. بسیاری اعتقاد دارند که دیفای، آینده امور مالی می باشد و سرمایه گذاری در تکنولوژی منجر به یک سود عظیم خواهد شد.

اما برای تازه واردها مشکل است که پروژه های خوب و بد را از هم تشخیص دهند. زیرا بسیاری از پروژها نا کارآمد هستند.

از آنجاییکه در سال 2020 محبوبیت و کارکرد دیفای زیاد شد بسیاری از اپلیکیشن ها مانند meme coin از بین رفتند. ارزش بازار توکن این اپلیکیشن در عرض 35 دقیقه از 60 میلیون دلار به صفر رسید. دیگر پروژه های دیفای مانند پروژه پیزا و هات داگ نیز به سرنوشت مشابهی دچار شد.

همچنین در دیفای معمولا باگ وجود دارد. قراردادهای هوشمند، قدرتمند هستند. اما همین که برنامه نویسی شده و بر روی پروتکل، پیاده سازی شدند امکان تغییر آنها وجود ندارد. این باعث می شود تا باگ ها دائمی شوند و این موضوع ریسک کار را افزایش می دهد.

چه زمان دیفای (DeFi) فراگیر خواهد شد؟

در حالیکه هر روز افراد بیشتری درگیر اپلیکیشن های دیفای می شوند اما سخت است که بگوییم چه زمان این موضوع فراگیر خواهد شد. مقبولیت این اپلیکیشن ها به این بستگی دارد که برای چه کسانی مفید است و چرا مفید است.

بسیاری بر این باورند که پروژه های مختلف دیفای، این پتانسیل را دارد تا از طریق ایجاد اپلیکیشن های مالی با خدمات فراگیرتر بتواند کاربران جدیدی را که به این سرویس ها دسترسی نداشته اند جذب کنند و آینده را در دست بگیرند.

این تکنولوژی مالی یک تکنولوژی جدید است که با آزمون و خطا به راه خود ادامه می دهد. بنابراین خالی از نقص نیست. بخصوص در رابطه با امنیت و مقیاس پذیری دارای مشکل می باشد.

توسعه دهندگان امیدوارند که سرانجام این مشکلات را برطرف کنند. اتریوم 2.0 می تواند نگرانی های مقیاس پذیری را از طریق مفهومی بنام Shading (خرد کردن) برطرف کند. بدین ترتیب، دیتا بیس اصلی به قطعات کوچکتر تقسیم می شود و مدیریت آن برای هر کاربر، ساده تر می گردد.

تاثیر اتریوم 2.0 بر دیفای چگونه است؟

اتریوم 2.0 یک راهکار برای همه مشکلات دیفای نیست، اما یک شروع است. دیگر پروتکل ها مانند Raiden و TrueBit برای حل بیشتر موضوع مقیاس پذیری اتریوم در حال توسعه هستند.

اگر و زمانیکه این راه حل ها جایگاه خود را بدست آوردند شانس بیشتری برای تبدیل شدن به محصولات واقعی دارند و حتی می توانند به یک جریان فراگیر تبدیل شوند.

بیت کوین بعنوان دیفای

از آنجاییکه اتریوم دنیای دیفای را تسخیر کرده است، طرفداران بیت کوین تلاش کرده اند تا برای حذف واسطه در معاملات مالی پیچیده، راهکارهایی را ارائه دهند. بدین ترتیب، روش هایی را با استفاده از پروتکل بیت کوین توسعه دادند.

شرکت هایی مانند DG Labs و Suredbits بر روی تکنولوژی دیفای بیت کوین کار می کنند که به آن قراردادهای لگاریتمی محتاط (DLC) گفته می شود. DLC روشی را ارائه می دهد از طریق آن، قراردادهای مالی پیچیده تر مانند ابزارهای مشتقه به کمک بیت کوین اجرا شوند. برای مثال، شخصی که از DLC استفاده می کند اگر شرایط مشخصی در آینده مهیا شود مقدار ی بیت کوین دریافت یا پرداخت می کند.