لایبور چیست؟
کلمه لایبور(Libor) مخفف عبارت London Inter-bank Offered Rate به معنی نرخ بهره بین بانکی لندن است. این نرخ توسط اتحادیه بانکداران بریتانیا (BBA) بنا نهاده شده است. بدین ترتیب در هر روز کاری، گروهی از بانک های اصلی به اتحادیه اعلام می کنند که به چه نرخی حاضرند 5 ارز اصلی را در بازار بین بانکی لندن قرض بگیرند.
نرخ لایبور برای 7 سررسید مختلف از یک شبانه روز تا یک سال بصورت روزانه راس ساعت 11:45 به وقت لندن برابر با 15:15 به وقت تهران در ساعت زمستانی اعلام می شوند.
نرخ های اعلامی از سوی بانک ها به ترتیب از بالاترین نرخ به پایین ترین نرخ مرتب می شوند و درصد مشخصی از بیشترین و کمترین نرخ های اعلامی حذف می شوند. سپس با استفاده از باقیمانده نرخ ها، میانگین محاسبه می شود. این محاسبه برای هر ارز در سررسیدهای مختلف بطور جداگانه انجام می پذیرد. بدین صورت هر روز، 35 نرخ اعلام می گردد. در نظر داشته باشید که در طول زمان اجزای لایبور شامل طریقه محاسبه، تعداد و نوع ارزها و تعداد بانک ها تغییر کرده و بهینه می شوند.
نرخ لایبور چه کاربردهایی در مالی دارد؟
لایبور، یک نرخ مرجع جهت استفاده های گوناگون در صنعت مالی می باشد. یکی از موارد استفاده لایبور، تعیین نرخ اوراق های بدهی با نرخ شناور است. با استفاده از بهره شناور، ریسک نرخ بهره هم برای ناشر اوراق و هم برای سرمایه گذار از بین می رود.
برای مثال زمانیکه یک شرکت، اوراق قرضه ای منتشر می کند، با توجه به اعتبار شرکت، بهره اورق خود را نرخ لایبور بعلاوه یک درصد مشخص، جهت پاداش ریسک نکول اعلام می کنند. فرض کنید یک شرکت بورسی در وال استریت اوراق قرضه 6 ماهه با بهره شناور نرخ لایبور بعلاوه 25 صدم درصد منتشر کرده است. بنابراین میزان بهره پرداختی برای 6 ماه اول مشخص است اما بهره پرداختی برای شش ماهه دوم برابر با نرخ لایبور در روز پرداخت بهره شش ماهه اول بعلاوه 25 صدم درصد خواهد بود.
از سوی دیگر، تغییرات لایبور، تغییرات ارزش ارزهای مختلف را نشان می دهد. زمانیکه تقاضا یک ارز خاص افزایش می یابد نرخ لایبور نیز افزایش خواهد یافت. همچنین لایبور به عنوان یک نرخ بدون ریسک در تصمیمات مالی بکار گرفته می شود.
یکی از معایب لایبور این است که نرخ ها برآورد خود بانک ها از نرخ قرض گیری آنها می باشد. از آنجاییکه پول در شبکه بین بانکی بدون وثیقه و تنها به اعتبار طرفین جابجا می شود می توان نرخ لایبور را به دو قسمت تقسیم کرد. یک بخش از نرخ مربوط به خود ارز است و بخش دیگر مربوط به ریسک اعتباری هر بانک می باشد. بنابراین بانک ها تمایل دارند نرخ های خود را کمتر از واقع گزارش کنند. همانگونه که در رسوایی 2012 مشخص شد نرخ های گزارش شده توسط بانک ها مغایر با واقعیت بوده اند.
نرخ های جایگزین لایبور
نرخ لایبور تا پایان سال 2021 اعلام خواهد شد و به فعالان بازار توصیه می شود تا از مرجع دیگری بعنوان نرخ بهره بدون ریسک کوتاه مدت استفاده کنند.
نرخ های مشابه لایبور نیز در بازار بین بانکی وجود دارند. این نرخ ها شامل یوریبور (Euribor) نرخ بهره بین بانکی اروپا، تیبور (Tibor) نرخ بهره بین بانکی توکیو و دیگر نرخ های بین بانکی می باشند.
